Tổng nhu cầu vốn đầu tư của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) giai đoạn 2021-2025 khoảng 600.000 tỷ đồng, tăng 11% so với thực hiện trong giai đoạn 2016-2020.
Trong giai đoạn này, EVN sẽ khởi công 10 dự án nguồn điện với tổng công suất 8.240MW và hoàn thành đưa vào vận hành 338 công trình lưới điện với tổng chiều dài khoảng 17.000km.
Tuy nhiên, đại diện lãnh đạo EVN cho biết, hoạt động đầu tư xây dựng các dự án điện đang đối diện với hàng loạt khó khăn trong quá trình huy động vốn.
Thứ nhất, là thủ tục phê duyệt phương án huy động vốn. Các dự án nguồn điện của EVN có giá trị vốn vay lớn nên phải trình cơ quan đại diện chủ sở hữu (Ủy ban quản lý vốn - UBQLV) phê duyệt phương án huy động vốn.
Ngoài ra, vướng mắc liên quan đến phê duyệt hợp đồng thế chấp tài sản (đối với các hợp đồng mà giá trị dự kiến của tài sản thế chấp vượt quá mức dự án nhóm B theo Luật đầu tư công, các dự án liên quan đến công trình quan trọng liên quan đến an ninh quốc gia) làm kéo dài thời gian thu xếp vốn cho các dự án.
Liên quan tới quy định về cấp tín dụng vượt giới hạn, phần lớn các ngân hàng thương mại trong nước có khả năng cho vay đều đã vượt giới hạn tín dụng đối với EVN và các đơn vị thành viên theo quy định của Luật các tổ chức tín dụng.
Để cấp tín dụng vượt giới hạn, các ngân hàng phải hoàn tất các thủ tục theo quy định tại Quyết định 13/2018/QĐ-TTg của Thủ tướng. Quy trình này thường kéo dài, làm ảnh hưởng lớn đến tiến độ thu xếp vốn của các dự án điện.
Đối với vay vốn ODA/ưu đãi nước ngoài, theo quy định tại Nghị định 97/2018/NĐ-CP của Chính phủ về cho vay lại vốn vay ODA/ưu đãi nước ngoài, các dự án phải áp dụng cơ chế cho vay lại chịu rủi ro tín dụng. Do đó, các ngân hàng, tổ chức tín dụng thực hiện cho vay lại chịu rủi ro tới EVN sẽ gặp vướng mắc liên quan đến giới hạn tín dụng.
Về vay vốn có bảo lãnh Chính phủ, Luật quản lý nợ công năm 2017 quy định đối tượng được cấp bảo lãnh Chính phủ là dự án đầu tư thuộc thẩm quyền quyết định chủ trương đầu tư của Quốc hội, Chính phủ, quyết định đầu tư của Thủ tướng theo quy định của Luật Đầu tư và Luật Đầu tư công. Do vậy, để được cấp bảo lãnh Chính phủ, các dự án của EVN phải trình Chính phủ phê duyệt chủ trương đầu tư hoặc trình Thủ tướng quyết định đầu tư.
Liên quan tới vay vốn nước ngoài không có bảo lãnh Chính phủ, các quy định pháp lý hiện hành cho phép doanh nghiệp được vay vốn nước ngoài theo phương thức tự vay, tự trả với điều kiện khoản vay nằm trong hạn mức vay nợ nước ngoài của quốc gia hàng năm.
Riêng đối với EVN chỉ được trực tiếp vay vốn nước ngoài theo phương thức tự vay, tự chịu trách nhiệm trả nợ cho bên vay nước ngoài không vượt quá mức dự án nhóm B (Quy định tại khoản 11, Điều 6, Nghị định 10/2017/NĐ-CP).
Tuy nhiên, tổng mức đầu tư của hầu hết các dự án nguồn điện của EVN đều vượt mức dự án nhóm B nên EVN gặp rất nhiều khó khăn khi thu xếp vốn vay nước ngoài theo phương thức tự vay tự trả...
Từ đây, EVN đề xuất một số giải pháp tháo gỡ vướng mắc liên quan tới thu xếp vốn cho các dự án điện. Cụ thể, rà soát tiến độ đầu tư của các dự án để có các điều chỉnh kịp thời trong quá trình huy động vốn vay, đảm bảo đáp ứng đủ vốn theo tiến độ dự án, sử dụng có hiệu quả các nguồn vốn vay trong nước đã ký.
EVN sẽ phối hợp với các ngân hàng thương mại trong nước như Vietcombank, BIDV, Vietinbank... đề xuất Chính phủ phê duyệt cơ chế cho vay đặc thù đối với các dự án điện trong trường hợp các ngân hàng này vượt giới hạn tín dụng đối với EVN và các đơn vị thành viên. Đồng thời, Tập đoàn tăng cường tiếp cận với các ngân hàng thương mại khác để huy động vốn vay cho các dự án quy mô vừa và nhỏ nhưng thời gian thu hồi vốn nhanh.
Đối với ngành năng lượng do nhu cầu vốn đầu tư lớn, để đảm bảo thu xếp đủ vốn cho các dự án điện của mình, EVN đề nghị nâng tỷ lệ giới hạn tín dụng. Cụ thể, tổng mức dư nợ cấp tín dụng đối với một khách hàng không được vượt quá 30% vốn tự có của ngân hàng thương mại, chi nhánh ngân hàng nước ngoài, quỹ tín dụng nhân dân, tổ chức tài chính vi mô; tổng mức dư nợ cấp tín dụng đối với một khách hàng và người có liên quan không được vượt quá 50% vốn tự có của ngân hàng thương mại, chi nhánh ngân hàng nước ngoài, quỹ tín dụng nhân dân...
Đối với cơ chế, chính sách cho các khoản vay nước ngoài, EVN đề xuất sửa đổi Nghị định 97/2018/NĐ-CP cho phép EVN được vay lại vốn ODA theo cơ chế cho vay lại không chịu rủi ro tín dụng.
Kiến nghị cho phép các dự án nguồn, lưới điện thuộc danh mục ưu tiên đầu tư của nhà nước để áp dụng khoản 2 Điều 35 Luật quản lý nợ công năm 2017. Trong trường hợp này, Bộ Tài chính ủy quyền cho ngân hàng chính sách cho vay lại vốn ODA không chịu rủi ro tín dụng.
Bên cạnh đó là giải pháp huy động vốn ODA/ưu đãi nước ngoài như: sử dụng tối đa hạn mức vay của các hiệp định vay ODA đã ký, tăng cường hợp tác với các tổ chức tín dụng song phương và đa phương để huy động vốn ODA/ưu đãi nước ngoài cho các dự án thuộc lĩnh vực mà các nhà tài trợ này đang quan tâm như các dự án năng lượng tái tạo, tăng cường hiệu quả lưới điện, lưới điện truyền tải và phân phối thông minh…
EVN cũng tăng cường huy động vốn theo hình thức tự vay, tự trả, không có bảo lãnh Chính phủ. Tiếp tục làm việc với các đối tác truyền thống như JICA, JBIC, AFD, KFW… để chuyển đổi sang hình thức vay vốn mới không có bảo lãnh Chính phủ.
